Van potloodschets naar Postwagen: "Een uniek verhaal"

Na de officiële opening op 19 oktober 2013, viert de vernieuwde Postwagen nu het vijfjarig jubileum. Dit feestelijke moment brengt ons terug bij de ontwerper: Klaas de Jong. Hij doet uit de doeken hoe het bedrijf herrees. De historische herbouw bleek een huzarenstukje. In een ongekend tempo verrees er een beeldbepalend pand in Tolbert, met een interieur waar je u tegen zegt. Alsof het gebouw er al honderd jaar staat. Dat was precies de ambitie. Maar makkelijk was het zeker niet. "De creatie van De Postwagen is een uniek verhaal. Dat komt nooit meer voor."

(Deze pagina werd gepubliceerd op 18-10-2018)

Kistjes en tijdschriften

Klaas zit al sinds zijn veertiende in het vak. "Ik ben dyslectisch, dat werd destijds niet herkend. Op school deden ze alsof het een ziekte was. Die jongen kan niet leren, zeiden ze.  Thuis was ik altijd met interieur bezig. Ik maakte zelf kistjes en knipte van alles uit de tijdschriften. Mijn moeder zei dat ik in een meubelzaak moest werken. Zo kwam ik bij Vesta in Groningen terecht. Toen wist ik wat ik wilde worden. Interieurarchitect. Ik ontwerp één-op-één wat ik in mijn hoofd heb. Dyslexie een ziekte? Einstein was ook dyslectisch. Het is een gave, waardoor je dingen op een andere manier bekijkt!"

Na de verwoesting van De Postwagen in 2012 was het van belang om zo snel mogelijk weer volledig operationeel te zijn ("Up and running"). Klaas was enorm begaan met het lot van alle betrokkenen en schetste in een oogwenk een nieuw gebouw, gestoeld op een oude voorgevel die er ooit was. Ook de indeling van de zalen en het restaurant was geen toeval. "Heel voeger reden ze met paard en wagen door het gebouw. De paarden werden achterin opgevangen. De gasten gingen vervolgens naar het café in het voorhuis. Daarom dragen de huidige zalen namen als ’t Koetshuis en De Doorrit."

Versoepelen

Het werd al snel duidelijk wat Klaas wenste. "Het moest lijken alsof het er al honderd jaar stond. Een klassieke sfeer en stijl, inclusief alle details van die tijd." Naast een ode aan de historie was zijn schets gericht op het versoepelen van alle processen in de horeca. "Hierbij tackelde ik direct de logistieke problemen van het vorige gebouw. Daar liep de aanvoer van eten en drinken kriskras door de mensenstroom in de gang. In het nieuwe ontwerp kreeg de keuken een centrale positie met een achterliggend gangenstelsel voor de bediening in de zalen." Het bleef echter bij schetswerk.   

"Normaal gesproken begin je met een ontwerp van een interieur, dat je vervolgens helemaal gaat uittekenen. Dit ontwerp wordt dan opgestuurd naar interieurbouwers voor prijsaanvragen. Je krijgt een reactie, het valt weleens tegen en je moet dingen schrappen. De interieurbouwer gaat aan de slag in zijn fabriek, waar hij alvast wat in elkaar zet. Dit voorwerk gaat in de vrachtwagens en op locatie blijkt het dan soms toch nog niet helemaal te passen. Dan mag alles weer uit elkaar en beginnen ze hier opnieuw te timmeren. Vaak ga je trajecten in met meerdere schakels en moet je wel concessies doen."

Alles met het potlood

Dat wilde Klaas liever vermijden. "Op voorhand wisten we dat het te duur zou worden. Het kon niet. Maar we wilden het wel. Dus sloegen we de werktekeningen over… We kochten het materiaal zelf in en we gingen in zee met ambachtelijke scheepstimmeraars, die we voor een jaar op de loonlijst hebben gezet. Vervolgens ging ik met die jongens om tafel zitten en tekende ik elk stapje steeds ter plekke voor ze uit. Met potloodtekeningen op de muren. Lijsten, lambriseringen en plinthoogte: alles met het potlood. Op die manier raakten we meerdere schakels kwijt. Niemand ertussen." 

Lef en vertrouwen

Het was een ietwat onorthodoxe werkwijze, wat om veel lef en vertrouwen vroeg. "Geen theoretische benadering. We werkten op gevoel: niet vanuit offertes, maar vanuit de ziel, vanuit de passie. Iedere morgen om 7 uur liep ik nog even langs om de vragen door te nemen. Als ze toch ergens tegen aanliepen, losten we het ter plaatse op. Je kunt alles kapot denken. Hoelang is die timmerman bezig? Ik hou van Omdenken. Je hebt ja-en nodig en niet ja-maar om mooie dingen te kunnen maken. Ga je gang maar. Dan wordt je ook niet geremd en ontstaat er een fraai samenspel."

Uniek verhaal 

Critici zouden kunnen wijzen op de genomen risico’s. Hoe bewaak je tijd en geld als er bij voorbaat nog niets is vastgelegd? "Een groot aannemersbedrijf inschakelen was (in die tijd) ook geen optie", werpt Klaas tegen. "Ga maar na: bouwbegeleiders en bouwmanagers, constructeurs en adviseurs; iedereen heeft in allerlei procedures een rol en vraagt daar iets voor. Dat is de realiteit, zo werkt het, maar ik ben daar toen heel plat in gaan staan. Dat moest wel om een niveau te realiseren dat nu niet meer betaalbaar is. De creatie van De Postwagen is een uniek verhaal. Dat komt nooit meer voor."

Sinds 2013 domineren de glas-in-loodramen, hoge plafonds en houten lambriseringen, evenals plafondschilderingen en historische wandfoto’s. Alles zoveel mogelijk handgemaakt en afkomstig uit eigen dorp en regio (Westerkwartier). Zo hielp heel Tolbert mee aan de lokale trots. 

Einstein had gelijk

Er was vooraf wel medewerking nodig van de gemeente en de provincie, die schakels konden ze natuurlijk niet passeren. De gemeente beloofde direct alle steun. Intussen twijfelde de provincie over de massiviteit van dat gebouw. Ze waren dan ook stomverbaasd dat Klaas tijdens hun gesprek een en ander uitgumde en panklaar een gewijzigde schets leverde, met hoogteverschil en kleurverschil (in de stenen). Zo ontstond een ‘straatje’ met een gevarieerd gebouwencomplex en werd het argument van de provincie al onderuit gehaald voordat het überhaupt volledig was uitgesproken. 

Einstein had gelijk. Imagination is more important than knowledge. For knowledge is limited, whereas imagination embraces the entire world, stimulating progress, giving birth to evolution. 

Alles met het potlood

De oorspronkelijke schets

Het nieuwe gebouw is gebaseerd op de oude voorgevel die er ooit was 

Ontwerper Klaas de Jong bij De Postwagen